Schrif­te­lijke Vragen: Plastic vervuiling van Leidse openbare ruimte door afbre­kende borstel­haren

Indiendatum: 16 feb. 2021

Na de ijspret van afgelopen dagen, lijkt er een nieuw plastic drama te zijn ontstaan in de Leidse openbare ruimte: van de borstels waarmee de fietspaden sneeuwvrij gemaakt worden, breken masssaal de plastic borstelharen af. De afgebroken plastic borstelharen blijven achter op het pad en belanden in het milieu. Inmiddels zijn de afgebroken plastic borstelharen in heel Leiden aangetroffen.

Op grond van artikel 45 van het Reglement van orde, stelt lid Van Schaik (Partij voor de Dieren) de volgende vragen over plastic vervuiling door afbrekende borstelharen aan het College van Burgemeester en Wethouders.

1. Is het college ervan op de hoogte dat de borstels die worden gebruikt om fietspaden sneeuwvrij te vegen, massaal afbreken en in het milieu terecht komen?
Antwoord: Ja. Het college is op de hoogte van het afbreken van borstelharen op verschillende locaties. Echter is hier sprake van een tweetal incidenten. In één geval was hier sprake van een borstel van slechte kwaliteit, de wagenparkbeheerder is verantwoordelijk voor de aanschaf van dit soort materiaal en heeft de leverancier op de hoogte gesteld. Het materiaal wat gebruikt wordt voor de gladheidsbestrijding in de gemeente Leiden komt van gerenommeerde leveranciers en er is niet eerder sprake geweest van een borstel van slechte kwaliteit. In het tweede geval is er sprake van verkeerd gebruik van de borstel door een medewerker. De borstel stond niet goed afgesteld en er is met teveel kracht geprobeerd om sneeuw te verwijderen. Om te voorkomen dat dit nogmaals gebeurd worden alle medewerkers nogmaals geinstrueerd over het gebruik van borstels en de juiste afstelling.

2. Op welke wegen en fietspaden zijn de borstels waarvan nu blijkt dat de borstelharen afbreken, ingezet? Hoeveel kilometer weg en fietspad is geborsteld met deze borstels?
Antwoord: De gemeente Leiden strooit per uitruk 50 km weg en 140 km fietspad. We gebruiken borstels om de wegen en fietspaden sneeuwvrij te maken. Zoals eerder genoemd zijn de borstelharen losgeraakt op korte stukken van één van de routes. In een enkel geval door verkeerd gebruik en een ander geval door een borstel van slechte kwaliteit.

3. Waarom is voor deze borstels gekozen? Hoe lang zijn deze borstels al in gebruik? Hoeveel borstels heeft de gemeente in bezit? Hoe lang zou zo’n borstel mee moeten gaan?
Antwoord: Om sneeuw te ruimen zijn borstels de beste manier om schade aan het wegdek te voorkomen. Het gebruik van sneeuwschuivers beschadigt de verharding en verdicht de sneeuw waardoor er harde gladde ijsplaten ontstaan. We gebruiken tijdens het bestrijden van sneeuwval 5 machines met een borstel. De levensduur van een borstel is erg afhankelijk van de duur van sneeuwval, bij volcontinu gebruik gaat een borstel een week mee.

4. Hoe en wanneer gaat het college de ontstane plastic vervuiling opruimen?
Antwoord: Na de eerste signalen is het cluster Beheer direct begonnen met het opruimen van de borstelharen.

5. Is het college bereid de leverancier van deze borstels aan te spreken op de afbrekende borstelharen? Is het college bereid de kosten van het opruimen van de plastic vervuiling, te verhalen op de leverancier van de borstels?
Antwoord: Uit onderzoek blijkt dat één van de borstel van gebrekkige kwaliteit was. De leverancier is hier op aangesproken. We doen nu verder onderzoek dat moet uitwijzen of de leverancier ook aansprakelijk gesteld kan worden.

6. In een tweet (zie screenshot hieronder) geeft de gemeente aan dat de borstels normaal gesproken afslijten in plaats van afbreken. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat ook het afslijten van de borstels slecht is voor het milieu, zo niet slechter dan het afbreken van de borstels, omdat er bij het afslijten van de borstels microplastics in het milieu terecht komen?
Antwoord: Het klopt dat de borstels normaal gesproken afslijten in plaats van afbreken. De borstelharen zijn gemaakt van gebonden polypropyleen, dit is een gehard type kunststof. Er zijn helaas geen andere alternatieven op de markt die op deze schaal en met deze snelheid sneeuw kunnen ruimen. Bij uitvraag blijkt dat één leveranciers getest heeft met meer biologisch afbreekbare kunststof borstelharen. Uit praktijkproeven bleken deze haren te poreus en waren niet sterk genoeg om sneeuw te verwijderen. Wij blijven niettemin de (duurzame) ontwikkelingen op de markt volgen. Zolang er echter geen werkbare alternatieven beschikbaar zijn, is het college genoodzaakt te blijven werken met
polypropyleen borstelharen, omwille van de bereikbaarheid (o.m. voor nooddiensten), de verkeersveiligheid en de toegankelijkheid voor kwetsbare groepen.

7. Is het college bereid om het gebruik van deze borstels per direct te stoppen? Is het college bereid om per direct te zorgen voor een alternatief, van duurzaam materiaal, dat niet in het milieu terecht komt?
Antwoord: Nee. Het college ziet omwille van de verkeersveiligheid en toegankelijkheid voor kwetsbare groepen momenteel geen andere keuze dan de kunststof borstels te gebruiken. Het college is van mening dat er voor het vrijmaken van de gemeentelijke tegen tijdens en na sneeuwval, geen goede alternatieven zijn die milieuvriendelijker zijn dan het borstelen met kunststof borstels.

Dit is niet de eerste keer dat er plastic vervuiling optreedt door het gebruik van plastics in de openbare ruimte (denk bijvoorbeeld aan de Netlon kunststofmatjes op de Lammermarkt en vervuiling door het loslatende doek aan de Morspoort).

8. Is het college bereid om kritisch te kijken naar het gebruik van materialen in de openbare ruimte en een plan te maken voor het, zoveel mogelijk, uitfaseren van plastics en andere niet-duurzame materialen?
Antwoord: Het college heeft altijd oog voor het gebruiken van zo duurzaam mogelijke materialen in de openbare ruimte. Zo innoveren wij op verschillende vlakken met de toepassing van circulaire materialen. Dat gezegd hebbend, is het college ook van mening dat werkzaamheden zoals het schoonmaken van de openbare ruimte zorgvuldig uitgevoerd moeten kunnen worden en dat de openbare ruimte veilig toegankelijk moet kunnen zijn.