Schrif­te­lijke Vragen: Brede welvaart

Indiendatum: 13 jan. 2023
Antwoorddatum: 21 feb. 2023

Brede welvaart wordt internationaal gezien als een meer complete manier om de stand van de samenleving en de kwaliteit van leven in kaart te brengen dan alleen traditionele indicatoren zoals materiële welvaart. Het CBS meet sinds 2020 brede welvaart op gemeentelijk niveau. Afgelopen maand werd de Monitor Brede Welvaart 2022 gepresenteerd.[1] [2]

Aan de hand van meer dan veertig indicatoren geeft de Monitor Brede Welvaart een breed en divers beeld van de staat en ontwikkeling van de samenleving op het niveau van de gemeente. De indicatoren zijn onder te verdelen in acht thema’s: welzijn, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid, milieu en materiële welvaart.

Het idee van de Donut Economie gaat nog verder dan de Monitor Brede Welvaart. Partij voor de Dieren en GroenLinks zijn van mening dat er een ‘Leidse Donut’ moet komen. Daarmee garanderen we dat niemand onder de sociale ondergrens zakt, en dat de ecologische buitengrenzen niet overschreden worden.

Reactie: De Donut Economie is een begrip dat is geïntroduceerd door de econoom Kate Raworth. De Donut Economie is een economie waarin niemand door een sociale ondergrens zakt (het midden van de donut), en waarin de ecologische buitengrenzen die de aarde kan dragen niet overschreden worden (de buitenste rand van de donut). De Donut Economie gaat daarmee verder dan de Monitor Brede Welvaart. Waar de Monitor Brede Welvaart enkel kijkt of indicatoren
verbeteren of verslechteren, stelt de Donut Economie ook onder- en bovengrenzen vast in sociale en ecologische zin.

Leiden heeft zich in 2019 aangesloten bij de Global Goals gemeenten. Deze doelen sluiten aan bij de Monitor Brede Welvaart. Brede welvaart in Nederland wordt bezien in het licht van de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s). Brede welvaart omvat alles wat mensen van waarde vinden. Naast materiële welvaart gaat het ook om zaken als gezondheid, onderwijs, milieu en leefomgeving, sociale cohesie, persoonlijke ontplooiing en (on)veiligheid.

Het Leidse college werkt samen met de stad aan welvaart in brede zin. Met als doel een duurzame en solidaire economie te creëren, waar alle Leidenaren aan meedoen. We zetten in op een sterke sociale en economische basis op alle domeinen. Groei is daar een onderdeel van, maar niet leidend. De Omgevingsvisie 20240 geeft bijvoorbeeld met ambities en doelstellingen richting aan deze toekomstbestendige ontwikkeling van de stad, waarbij wordt ingezet op (internationale) kennis, (historische) cultuur en het realiseren van een duurzame, leefbare, innovatieve stad waar plek is voor iedereen.

Verder ondersteunen we bewoners op verschillende gebieden, onder meer op het gebied van energiearmoede en het creëren van mogelijkheden tot deelname aan sport- en cultuuractiviteiten. Ook zetten we flinke stappen op het gebied van de circulaire economie, denk aan de invoering van de statiegeldbekers bij evenementen en subsidies voor circulair verwaarden.

Op grond van artikel 45 van het Reglement van Orde stellen de leden Raat en Rowaan, het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden de volgende vragen over brede welvaart.

1. Is het college het eens met de Partij voor de Dieren en GroenLinks dat brede welvaart een beter beeld geeft van het welbevinden van de samenleving dan alleen traditionele indicatoren zoals materiële welvaart? En dat aan de hand van de uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart een betere koers kan worden bepaald richting een duurzame en solidaire economie?

Antwoord: Ja, het college omarmt de insteek om meer vanuit de brede welvaart te kijken naar onze economie en de ontwikkelingen in de stad. Zo zijn de brede welvaartsdoelen op het gebied van gezondheid en leefbaarheid belangrijke pijlers in het college-akkoord. Er is in de afgelopen jaren op sociale duurzaamheid ingezet met als doel een duurzame en
solidaire economie te creëren, waar alle Leidenaren aan meedoen. Een goed voorbeeld hiervan is de inrichting van de sterke sociale basis.

2. In hoeverre worden de uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart nu al meegenomen bij het opstellen van beleid?

Antwoord: De huidige indicatoren van Leiden, hebben betrekking op de thema’s die in de Monitor Brede Welvaart zijn opgenomen (zie ook antwoord vraag 4). De actualisatie van de regionale Monitor Brede Welvaart (waarin alle provincies en gemeentes, waaronder Leiden zijn opgenomen), is in december 2022 verschenen. De duiding van de cijfers voor Leiden, wordt de komende periode door het Urban Data Center uitgewerkt en kan indien gewenst worden toegelicht aan de raad.

3. Op welke manier kunnen de uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart wordt betrokken bij het opstellen van beleid?

Antwoord: De uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart 2022 kunnen, na bestudering en voor zover van toegevoegde waarde, worden benut om de huidige indicatoren van het beleid aan te passen.

4. Is het college bereid om de uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart te betrekken of zelfs als uitgangspunt te nemen bij het opstellen van beleid? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Zoals eerder gezegd zijn de brede welvaartsdoelen op het gebied van gezondheid en leefbaarheid belangrijke pijlers in het college-akkoord. De indicatoren in de programmabegroting zijn het instrument om deze doelen op brede welvaart in Leiden te meten. Daarnaast hebben we een groot aantal indicatoren in de beleidscyclus die meer zeggen over de specifieke Leidse situatie. Bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid zijn in de Monitor Brede Welvaart voor Leiden drie indicatoren opgenomen: overgewicht, ervaren gezondheid en personen met één of meer langdurige ziekten of aandoeningen. In het Leidse beleidskader Sport en gezondheid zijn meer dan veertig indicatoren over dit onderwerp opgenomen, onder andere over een Leids speerpunt bewegen in de openbare ruimte. Zie de bijlage voor een overzicht van deze indicatoren.

Tot slot, het is de doelstelling van het college om de effecten van beleidsinterventies zo goed mogelijk inzichtelijk te maken. Daarbij willen we transparant zijn naar uw gemeenteraad en naar de Leidse inwoners. Het college is van mening dat monitoring een middel tot een doel is, en niet op zichzelf moet staan. De monitor is een hulpmiddel om het goede gesprek te voeren over de gevolgen in de stad voor nu en later.

5. Wat vindt het college van de uitkomsten van de Monitor Brede Welvaart 2022 voor de gemeente Leiden?

Antwoord: Zie antwoord 2 en 3

De Donut Economie is een begrip dat is geïntroduceerd door de econoom Kate Raworth. De Donut Economie is een economie waarin niemand door een sociale ondergrens zakt (het midden van de donut), en waarin de ecologische buitengrenzen die de aarde kan dragen niet overschreden worden (de buitenste rand van de donut). De Donut Economie gaat daarmee verder dan de Monitor Brede Welvaart. Waar de Monitor Brede Welvaart enkel kijkt of indicatoren verbeteren of verslechteren, stelt de Donut Economie ook onder- en bovengrenzen vast in sociale en ecologische zin.

Reactie: Het donutmodel beschrijft hoe samenlevingen en bedrijven kunnen bijdragen aan economische ontwikkeling die de grenzen van planeet en samenleving respecteert. Het model stelt sociale en ecologische waarden voorop (boven groei of economisch waarden) kent een holistische benadering en is daarbij ook gebaseerd op de Duurzame Ontwikkelingsdoelen
(Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties). Het is een conceptueel framewerk waar nog weinig ervaring mee is opgedaan in de praktijk. Het college wil voortbouwen op huidige koers, waarbij eveneens de principes worden omarmt van de SDG’s en Brede Welvaart en waarbij zowel de doelen uit het beleidsakkoord als de indicatoren in de programmabegroting die daarop aansluiten, de richting bepalen.

6. Is het college bekend met het principe van de Donut Economie?

Antwoord: Ja, het college is er mee bekend.

7. Is het college bereid om met de Partij voor de Dieren en GroenLinks samen een ‘’Leidse Donut’’ uit te werken, hier concrete, meetbare doelen aan te koppelen en de Leidse Donut vast onderdeel te maken van de P&C cyclus?

Antwoord: Leiden heeft zich in 2019 aangesloten bij de Global Goals gemeenten en de Monitor Brede Welvaart beschrijft hoe brede welvaart in Nederland zich in het licht van de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) ontwikkelt. De Donut economie is een conceptueel framewerk waar nog beperkte ervaring mee is opgedaan in de praktijk. Dit verder uitwerken vergt een stevige inzet van de organisatie, met als risico dat de aandacht uitgaat naar het proces en niet naar de uitvoering en het doel. Daarbij corresponderen de onderliggende waarden van de Donut economie, de SDG doelen en brede welvaart met elkaar. Het college wil vasthouden aan de huidige koers om verbinding te leggen met de SDG’s en om deze op een goede manier in de organisatie en bestuur te bedden. Daarbij is brede welvaart en een leefbare stad voor de Leidenaar het belangrijkste streven. Trends uit de monitor Brede Welvaart worden meegenomen in de beleidsontwikkeling en kunnen, indien gewenst, leiden tot aanscherping van de indicatoren.

[1] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2022/49/regionale-brede-welvaart-hier-en-nu-ten-koste-van-later-

[2] https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/regionale-monitor-brede-welvaart/indicator

Ingediend door Lianne Raat (PvdD) en Rembrandt Rowaan (GroenLinks)