Schrif­te­lijke Vragen: Seeing Stars

Indiendatum: 26 sep. 2022
Antwoorddatum: 4 nov. 2022

Licht uit, sterren aan! Seeing Stars, het evenement waarbij alle lichten in de binnenstad zondagavond een paar uur doofden was adembenemend en smaakt naar meer. Het uitzetten van de lichten heeft niet alleen als voordeel dat we de sterren kunnen zien, maar gaan ook lichthinder en energieverspilling tegen. Mens, dier en natuur zijn gebaat bij een echte afwisseling tussen dag en nacht, tussen licht en donker. De sterrenhemel kunnen zien zorgt ervoor dat mensen beter slapen, dieren geen leefgebied verliezen en planten de door hun benodigde dagelijkse periode van donkerte kunnen hebben. Bovendien levert minder licht ook energiebesparing op.

Op grond van artikel 45 van het Reglement van Orde stelt het lid Raat, het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden de volgende vragen over Seeing Stars.

1. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat minder licht in de stad een positief effect heeft op mens, dier en natuur?
Antwoord:
Minder of geen licht is goed voor flora en fauna. Ook voor de mens is de duisternis voor wat betreft het slaapritme goed. Als het gaat om de verkeersveiligheid, sociale veiligheid(sgevoel), en het langer in de stad blijven van bezoekers, hetgeen weer van belang is voor ondernemend Leiden, dan is juist (terughoudende) verlichting van belang. Verder is voldoende verlichting ook van belang bij ouderen en bij bijvoorbeeld visueel gehandicapten. De gemeente Leiden wil waar mogelijk en waar zinvol het verlichten beperken. Dat doen we door middel van bijvoorbeeld:
• Geen verlichting aanbrengen Waar het niet noodzakelijk is om te verlichten, zal de gemeente niet verlichten. Zo wordt in parken en bij recreatieve fietsroutes in principe geen openbare verlichting aangebracht, tenzij de sociale veiligheid of openbare orde in het geding komt;
• Voorkomen van lichtvervuiling Lichtvervuiling is te voorkomen door alleen daar te verlichten waar het gewenst is en
in de juiste mate. Groen en water moeten zo min mogelijk worden verlicht;
• Het dimmen van verlichting Op de doorgaande wegen wordt er gedimd, tot 50 % van de brandsterkte;
• Verlichting verwijderen als deze niet meer noodzakelijk is Als verlichting door verandering van de omgeving (bijvoorbeeld herinrichting) niet meer noodzakelijk is, wordt de verlichting weggehaald;
• Het verlichtingsniveau omlaag brengen In de gehanteerde richtlijn voor verlichting wordt, onder andere afhankelijk van de
verkeerssituatie en de verkeersintensiteit, een bepaalde mate van verlichtingssterkte geadviseerd. Waar mogelijk gaat de gemeente aan de onderkant van deze ‘bandbreedte’ zitten;
• Kortere brandtijden:
o Op sommige plekken is het mogelijk en zinvol om verlichting eerder uit te schakelen. Een voorbeeld hiervan is het sportveldje in de Zeeheldenbuurt. Daar was altijd permanent licht en dat is niet nodig. Nu gaat het licht automatisch om 22.00 uur uit. Beheertechnisch is het echter niet gewenst om dit op veel verschillende plekken te doen en op verschillende tijden. Momenteel experimenteren we hier mee;
o Onze illuminaties gaan om 24.00 uur uit en branden dus niet de hele nacht. Met onze illuminatie verlichten we eerder details, dan dat we hele vlakken uitlichten (scheelt ook veel licht). De reden dat we überhaupt illuminatie hebben is
enerzijds om de parels van de stad uit te lichten en anderzijds om de bezoeker langer in de stad te houden, wat voor ondernemend Leiden weer van belang is. Zeker in deze tijden.
• Het overstappen op LED LED heeft als voordeel dat het energieverbruik beduidend lager is en dat door de aard van de verlichting er minder strooilicht wordt gecreëerd. Bij vervanging en nieuwe aanleg wordt LED ingevoerd;
• Vleermuisvriendelijk verlichting Deze wordt toegepast in gebieden waar er toch verlichting moet zijn en waar we de
vleermuis minimaal willen verstoren. Een voorbeeld is een deel van de verlichting op de Groene Maredijk;
• Solar Op sommige plekken wordt solar-verlichting ingezet. Deels door verlichtingsmodules die op het wegdek worden geplakt (zoals Cronesteinpad, Rhijnhofweg). En binnenkort wordt er een proef gedaan met een 3-tal masten met solar-armaturen.
• Gebruik warmere lichtkleur
o In de binnenstad hebben we een hele warme kleurtemperatuur (beter voor flora en fauna) namelijk 2150 Kelvin. Gebruikelijk in andere steden is 3000 Kelvin (een stuk helderder).
o Bij de aanleg van verlichting in het Stationsgebied wordt straks ook een warme kleurtemperatuur gehanteerd (2700 Kelvin). De nieuwe verlichting in het Bio Sciencepark dat onder beheer van de gemeente komt te vallen, wordt ook 2700 Kelvin. Diverse wegen in het BSP waar vleermuizen vliegen worden zelfs in 2200 Kelvin uitgevoerd.
o We gaan in het kader van Bio-Clock onderzoek doen naar een samenstelling van het licht dat optimaal is voor vleermuis en voor de mens
• We gaan zeer terughoudend om met verzoeken om meer licht
• We zijn over aan het gaan op LED-lampen die minder energie verbruiken

Daarnaast verwijzen we naar een video over diervriendelijke verlichting in Leiden
https://www.youtube.com/watch?...

2. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat er in Leiden ’s avonds en ’s nachts lichten branden op plekken waar dat niet nodig is?
Antwoord:
Ja.

3. Is het college bereid te onderzoeken op welke plekken in de stad de lichten ’s avonds en ’s nachts (eerder) uit kunnen worden gezet? Zowel in panden waarin de gemeente zelf kantoor houdt als panden[1] waar derden hun bedrijf exploiteren?
Antwoord:
Ja, daartoe is het college bereid en hier heeft de gemeente al aandacht voor. Daar waar verduurzamingstrajecten plaats vinden, worden er vaak energiebesparende maatregelingen getroffen. De meeste parkeergarages en fietsenstallingen zijn veelal voorzien van sensoren / bewegingsmelders.
In gemeentelijke panden worden bij verbouwingen zoveel mogelijk bewegingssensoren geplaatst om het onnodig energieverbruik te beperken. Voorbeelden hiervan zijn het Stadhuis en in Level.
Voor panden die de gemeente verhuurd aan derden is het aan de betreffende huurders en gebruikers om hier iets mee te doen. Bij een verbouwing wordt meestal wel meegenomen dat er bewegingssensoren worden geplaatst. Maar uiteindelijk gaan de huurders over het gebruik van de panden. Voor panden van derden kunnen wij niet zoveel zeggen.

4. Als blijkt dat er in de panden waar de gemeente is gehuisvest ’s avonds en ’s nachts onnodig lichten branden, is het college dan bereid die uit te zetten?
Antwoord:
Ja, het college wil zich daarvoor inzetten.

In winkels staat vaak onnodig de hele avond en nacht het licht aan. Ook in diverse kantoorpanden wordt het licht aan het einde van de werkdag niet uitgezet.

5. Is het college bereid om met winkelondernemers en huurders van kantoorpanden het gesprek aan te gaan over het (eerder) uitzetten van de lichten in hun panden?
Antwoord:
Ja, daartoe is het college bereid. Het Centrum Management Leiden (CML) wil daar graag bij helpen. Het CML is overigens al bezig met een energiespecial voor ondernemers en daar wordt dit onderwerp in meegenomen.

6. Zijn er mogelijkheden om ondernemers te verplichten om hun verlichting uit te zetten na een bepaald tijdstip?
Antwoord:
Verplichten is niet mogelijk. Verlichting is niet altijd overbodig of ongewenst. Vanwege veiligheidsaspecten laten ondernemers de verlichting soms ook aan. Tegelijkertijd slurpt het energie en werkt het verstorend voor het nachtritme van mens en dier. Het college wil inzetten op het minder lang laten branden in eigen gebouwen en in overleg met het centrummanagement te bespreken hoe we ondernemers in de stad kunnen bewegen dit ook te doen.

[1] Hierbij gaat het niet alleen om panden die in eigendom zijn van de gemeente, maar ook om panden die in eigendom zijn van derden.